Azerbaycan

Kasım Bey Zakir Şuşa şehrinde doğmuştur. Karabağ’da ünlü Cavanşirler soyundandır.  Genelde mizah ustası olarak tanınmıştır. Zakir’in taşlamaları Çarlık yöneticileri ve sömürgeci  yöntemlere karşıdır. Zakir mizahında acımasız bir şekilde eleştirilenler güçsüzlerin ve acizlerin haklarını çiğneyenlerdir. 

Zakir’in realist sanatında fabllarinin önemi büyüktür. Onun “Aslan, Kurt ve Çakal”, “Deve ve Eşek”, “Tilki ve Kurt”, “Hain Yoldaşlar Hakkında” (“Yılan, Deve, Tosbağa”), “Tilki ve Arslan”, “Sadakatli Dostlar Hakkında” (“Tosbağa, Karga, Fare, Ahu”) adlı fabllari bu gün de sevilerek okunmaktadır.

Mirze Beybaba Fena Şuşa’da doğmuştur. O, medrese eğitimi almıştır. Eğitimli olduğundan “Mirze” unvanı taşımıştır. Karabağ hanının yanında katip olarak çalışmıştır. M.Fena aynı zamanda yetenekli bir hatta idi. Şuşa şairlerinin biyografisini düzenlemiş ve birkaç kitabın nüshasını çıkarmıştır. “Fena” mahlasıyla birçok şiir de yazmıştır. M.Fena şaire Fatma hanım Kemine’nin babası idi. Mirze Beybaba Kasım Bey Zakir’e hiciv yazmıştır. 

Esed Bey Vezirov Karabağ’ın Mirzecamallı obasında doğmuştur. Mükemmel medrese eğitimi almıştır. “Dizak şairleri” meclisi üyesi idi. Dostu Mir Mehdi Hazani ile bediyeşmişler (söz atışması yapmışlar). Toprak ağası olmakla birlikte hekimlikle de uğraşmıştır.

Azerbaycan’ın ünlü kadın şairi Hurşidbanu Natevan (Karabağ’ın sonuncu hakimi Mehdigulu Han Cavanşir’in kızı, İbrahimhalil Hanın torunu) Şuşa’da doğmuştur. Karabağ hanlıklarının sonuncu varisi olduğu için sarayda onu “Tek inci”, halk arasında ise “Han kızı” diye çağırırmışlar.

H. Natevan gazeller ve rubailer yazmıştır. Eserleri derin samimiyeti, ince lirizmi ile seçilir. Yüksek sanatkarlık numunesi olan şiirlerinde tekrir, koşma, redif, mecaz ve s. bedii vasıtalar maharetle kullanılmıştır. 

Meşedi Mahmud bey Vezirоv Şuşa şehrinde doğmuştur. İlk eğitimini molla yanında, sonra medresede almıştır. Büyüdükten sonra ticaretle uğraşmıştır. 

M.Vezirov aynı zamanda şаir idi. Mahmud imzаsı ile klasik tarzda Türk ve Farsça şiirler yazmıştır.

Şaire Fatma Hanım Kemine Şuşa’da dünyaya gelmiştir. Fatma hanım küçük yaşlarından şiire ilgi göstermiştir. O, aynı zamanda 19. yüzyılın kadın aşıklarındandır. Fatma Hanım Kemine’nin banası Mirze Beybaba da şair idi ve “Fena” mahlasıyla şiirler yazmıştır. F. Kemine Farsça mükemmel bilmiş ve bu dilde de şiirler yazmıştır. O dönemde Fatma Hanım Azerbaycan’ın en ünlü 3-5 şairinden biri idi. Fakat onun klasik tarzda yazdığı şiirler günümüze dek ulaşmamıştır.

Abdulla Bey Asi Şuşa’da doğmuştur. O, döneminin aydını, şair, mütefekkiri idi. Eğitimini Şuşa’da almıştır. Arapça, Farsça, Rusça, Navai’yi okumakla da Cağataycayı biliyordu. Hatta bu dilde birkaç gazel de yazmıştır. Meclis-i-Feramuşan’ın üyesi idi. Eserlerinin çok az bir kısmı günümüze ulaşmıştır.

Necef bey Vezirov Şuşa şehrinde doğmuştur. 1874 yılında Moskova’nın Petrovski-Razumovski Orman ve Doğabilimi Akademisinin Ormancılık bölümüne dahil olmuştur. 1878 yılı haziran ayında akademiyi bitirerek Kafkasya’ya görevlendirilmiştir. Değişik bölgelerde orman memuru olarak çalışmıştır. N.Vezirov Azerbaycan milli tiyatrosunun kurulmasında ve gelişmesinde müstesna rolü  oynamış bir şahsiyet idi. O, “Müsibet-i  Fahreddin” eseriyle Azerbaycan edebiyatında facia janrında eser yazmıştır.  Bundan başka “Yağıştan Çıktık Yağmura Düşdük”, “Pehlevan-i Zemane” gibi klasik eserler yazmıştır.

Ebdürahim Bey Hakverdiyev Şuşa’da bey ailesinde doğmuştur. Ebdürrehim Bey 1891 yılında yüksek eğitim almak için Petersburg’a giderek Yol Mühendisleri Enstitüsüne dahil olmuştur. O aynı zamanda dışarıdan  Petersburg Üniversitesinin Şarkiyat Fakültesinde dil ve edebiyat derslerindeki tartışmalara katılmış, İslam tarihi ve kültürüne büyük ilgi göstermiştir. O aynı zamanda öğretmenlik de yaşmış, tiyatro oyunlarını yönetmiştir.  E. Hakverdiyev “Bahtsiz Civan” (1900) ve “Peri-Cadu” (1901) trajedilerini yazarak milli drama sanatını düşünce ve şiir bakımından zenginleştirmiştir. Aynı zamanda “Merallarım”, “Hortlamışın Cehennem Mektupları”, “Şeyh Şaban”, “Hayalet”, “Aç Herifler” ve sair eserlerin müellifidir. 

Süleyman Sani Ahundov Şuşa’da bey ailesinde doğmuştur. Azerbaycan dramaturgu, çocuk edebiyatı yazarı ve öğretmen olmuştur. İlk bedii eserini - “Tamahkar”ı 1899 yılında yazmıştır. 1912-1913 yıllarında S.Ahundov beş bölümden ibaret “Korkulu Masallar” kitabını yazmıştır. Fakirlik ve haksızlıkları hedef aldığı için bu masallar Sovyet döneminde çocuk edebiyatı alanında yazara büyük ün kazandırmıştır. 1920’den sonra yazdığı eserlerde S.Ahundov gaddarlığı, eski muhafazakar gelenekleri ve gericiliği  eleştirmeye devam etmiştir.

Yusif Vezir Çemenzeminli Şuşa şehrinde doğmuştur. 1910 yılında Kiev’de Kutsal Vladimir İmparator Üniversitesinin Hukuk Fakültesine dahil olmuştur. Bağımsız Ukrayna Cumhuriyeti kurulduktn sonra Azerbaycan Halk Cumhuriyeti onu Ukrayna’da diplomatik temsilci görevine atamıştır. Y.V.Çemenzeminli 1919 yılında Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin Türkiye’deki büyükelçisi makamına atanmıştır.

 Y.V.Çemenzeminli “Kızlar Pınarı”, “Öğrenciler”, “1917 yılı” adlı romanlarını yayınlatmıştır. 1937 yılında ünlü “Kan İçinde” romanını yazmıştır.

Y. Çemenzeminli 1937-38 yıllarında Stalin’in tasfiye politikasının kurbanı olmuştur. O Rusya’nın Nijni Novkorod bölgesindeki Suhobezvodnaya istasyonundaki tutuklu kampında vefat etmiştir.

Ünlü Azerbaycan yazar ve dramaturgu İ. Efendiyev Fuzuli ilçesinde doğmuştur. O, «Körpü İnşaatçıları» /1960/, «Dağlar Arkasında Üç Arkasında» /1963/, «Sarıköynek’le Valeh’in Masalı» /1976-78/, «Geriye  Bakma İhtiyar» /1980/, «Üçatılan» (Üç Namlulu) /1981/ romanlarını yazmış,  aynı zamanda dram eserleri (Benim Günahım» /1967/, «Unutamıyorum » /1968/, «Mahvolmuş Günlükler» /1969/, «İlginç Oğlan » /1973/, «Bağlardan Gelen Ses» /1976/ ) kaleme almıştır. «Sen Her Zaman Benimlesin» /1964/ eseriyle ile Azerbaycan sahnesinde lirik ve psikolojik dramı yazmıştır.

 

Bayram Bayramov Ağdam ilçesinin Şivend kendinde doğmuştur. Azerbaycan’ın halk yazarıdır.   “Tek Adam”, “Yapraklar”, “Sensiz”, “Onun Gözleri”  romanlarının yazarıdır. 

Elfi Kasımov Ağdam ilçesinde doğmuştur. Onun  «Kocamızın Eteklerinde» adlı ilk öyküler kitabı 1954 yılında yayınlanmıştır. Bundan sonra ise «Öğrenci Ekipleri » (1960), «Ateşli Yürek» (1962), «Dnepr Kahramanı» (1963), «Yıldız Kervanı » (1967), «Saçlar Beyazlasa da» (1970) adlı kitapları okuyucuların büyük rağbetini kazanmıştır. 

Sabir Ahmedli Cebrayıl ilçesinde doğmuştur. "Aran", "Basamaklar", "Görünmez Dalga", "Yamaçta Nişane", "Toğana", "Dünyanın Arşını", "Ocak Öyküleri", "Şehit Ruhu " vs. kitapları yayınlanmıştır. Eserleri her zaman okuyucular tarafından yüksek ilgiyle karşılanmıştır.

Ünlü şair, yazar Şahmar Ekberzade Ağdam ilçesinde doğmuştur. Uzun müddet basında çalışmış, "Araz", "Kızıl Kalem" ödülleriyle ödüllendirilmiştir. Lirik, vatansever motifli şiirleriyle okuyucuların rağbetini kazanmıştır.

Çingiz Alioğlu Füzuli ilçesinde doğmuştur. Şair, mütercim. Yazarlık faaliyetine “Genc Kalemler” (1967) mecmuasında çıkan “Hatıralar” şiiriyle başlamıştır. Basında şiir, öykü, edebi ve bedii tercümeleri düzenli şekilde yayınlanmıştır. Ondan fazla şiir kitabının müellifidir.

Seyran Sehavet Füzuli ilçesinde doğmuştur. 

1962’den basında yayınladığı şiir, öykü ve diğer yazılarıyla yazarlık faaliyetine başlamıştır. Eserleri eski SSCB halklarının dillerine ve birçok yabancı dile tercüme dilmiştir. “Altın Teşt”, “Büst”, “Kapıların Arkasındaki Dünya” eserleri sahnede oynanmıştır. 

S.Sahevet “Adalar” (şiiler), “Benim Planetim” (şiirler), “Her Kes Öyle Zannediyordu ki” (öyküler ve roman), “Taş Evler” (roman),  “Altın Teşt” (roman ve öyküler), “Nekrolog” (roman) vs.  kitapların yazarıdır. 

Şuşalı Ç. Abdullayev tanınmış nasir, yazar, dünyaca ünlü detektif romanların müellifidir. Yazarın kaleminin ürünü olan "Cehennemden Geçit", "Geri Dönmemek", "Kendi Dünyanı Yarat", "İnanılmaz Cinayet", "Atlantik Üzerine Ölüme ", "Hammurapi’nin Mecellesi”, "Miladın Başında Suikast" vs. tarihi detektifleriyle dünyada tanınmıştır.