Ana Sayfa   » HALK SANATI    » Karabağ halıları   

Karabağ halıları

  


 

Azerbaycan halıcılığının bir kolu olan Karabağ halıcılığının 33 kompozisyonu mevcuttur. Bu halılar yaşam aşkı ve parlak koloriti seçilir. Onlar dört gruba ayrılır: madalyon, madalyonlu, namazlıqlar ve süjetli.
 Azerbaycan'ın güney - batısında bulunan Karabağ halı okulu iki bölgede - dağlık ve aran bölgelerinde gelişmiştir.
XIX yüzyılda halı üretiminde Şuşa şehri ve Daşbulaq, Dovşanlı, Rehine, Trniviz, Çanaxça, Tuğ, Tuğlar, Hadrut, Muradxanlı, Kasımuşağı, Kelbecer, Kozağ, Mirseyid, Bağırbeyli, Hanlık, Dağ Tumas köyleri rol oynuyorlardı.Dağlık bölgeye göre hammalla, şüphesiz, daha iyi temin edilmiş aran bölgelerinde Cebrail, Ağdam, Berde ve Fuzuli halı üretiminde önemli yer tutuyor. Bu merkezin her birinde nüfusu satış için yoğun bir şekilde halı dokuyan miktarda köyler mevcut olmuştur. Kendi sanatyapısı, teknolojik özellikleri, renkçözümü açısından Zengezur ve Nahçıvan halı üretimi merkezleri de Karabağhalı okuluna girerler. "Aran", "Bağçadagüller", "Balık", "Kornea", "Berde", "FerhatSarıkaya'ya", "Karabağ", "İhtiyar", "Qasımuşağı", "Lemberani", "Muğan", "Talış", "Lempe "," Malıbeyli "," Hanqervend "," Hanlıq "," Hantirme "," Çelebi "," Şabalıdbuta ", vb çeşidli halı kompozisiyaları Karabağ halçaçılıq okulunun klasik örneklerindendir.
Karabağ halıcılık okulunda süjetli halıcılık kendine üslupta gelişmiştir. Batı Avrupa rengkarlığının tanımlasından özgür olan bu halçaçılıq sanatı kökleri yüzyılların derinliklerine, halkın psikolojisine uzanan dekoratif uygulaması sanatın teşkilinin ezeli sana tilkelerini tesis ediyordu. Çok kompozisiyonlu motiflerin nakil şeklinde tefsirinden bilinçli olarak vaz geçilmesi sembolik anın ve yaşam olaylarının grafik açıklamasının güçlenmesi-bunlar Kuzey AZERBAYACAN, özellikle Karabağ halıların en karakteristik çizgileriydi.

Kornea
«Kornea» adı alan halılar Karabağ tipine aittir. Onlar Dağlık Karabağ'ın çeşitli halı dokuma bölgelerinde üretilir. Karabağlı kocaman halı sanatçıları «Kornea» halısını eskiden olduğu gibi, «Horadiz» adlandırırlar.

Balık
Bu halı Karabağ tipinin en yaygın halıların biridir. Ülkemizin kuzeyinde «Balık», İran Azerbaycanında ise "Moxi» adı ile tanınır. «Balık» halısı Karabağın tüm halıçılıq bölgelerinde üretime rağmen, onun esas üretim merkezi Berde şehri olarak görülüyordu. «Balık» tasvirini hatırlatıyor, bu nedenle halısanatçıları şartıolarak bu komposizyonu «Balık» adlandırırdılar.

"Karabağ" 
adıyla tanınan halılar Azerbaycan'ın bütün halıçılıq bölgelerinde üretim olunub ve günümüzde de üretilmektedir. Üretim yerinden bağlı olarak buhalılar çeşitli isimlerle çağrılır, fakat sanatçılar buhalıları «Karabağ» adlandırırlar. XIX yüzyılda Şuşa'da İstanbul pazarlarında satılmak için üretilen bu kompozisyonlu halılar «Han» ve ya «Han Karabağ" gibi çeşitli isimler almışlardır.

Hanlık
Hanlık Azerbaycan'ın en tanınmış halıçılıq istasyonu. Burada üretilen halılar sanatsal güzel örneği olarak kalmaktadır. Yüksek özellikleri ile seçilirler. XIX yüzyılda Cibril'de, özellikle de Mirzecanlı, Efendiler, Daşkesen, Süleymanlı köylerinde üretilen buhalılar dünyapazarına ve pazarları ihracatolunan halılardan daha güzel görülürdü.

Kasımuşağı
«Kasımuşağı» halısının adışimdiki Laçın ilçesi kuzeyinde bulunan Şamkend, Erikli, Kurtaslı, Çorman ve Aşık köyünün nüfusunun adı ile ilgilidir. Kasım kayıtsız şartsız bir zamanlar burada yaşayan sayğın kişi olmuştur. Bu köylerde yakın geçmişekadar yüksek çeşit halılar üretiliyordu.

Ferhat Sarıkaya'ya

Bu halının adı şimdiki Fizuli ilçesinde bulunan Ferhat Sarıkaya'ya köyünün adı ile bağlıdır. «Behmenli» halısının orta sahasında bulunan bir ve ya ikifigür özellikle ilginç olan kompozisyonda. Kocaman halıcıların tahminlerine göre, bufigürler «heykel», «mangal» veya «Canq» (penje), diğerleri ise sanaglı bağanı tarif ediyor

Muğan

Bu halı mahalli olarak Şirvan grubuna, parçanını teknik sağladıkları açısı ise Karabağ tipine aittir. Halıcılar arasında "Eskinakış» adını alan bu halıların dekorları görek armak şekilli elementlerden ibarettir.

Nahçıvan
Bu halılar esas itibariyle Nahçıvan'ın halıcılıq noktalarında ve şehrin yakınlarında bulunan Noraşen, Şahbuz, kolanı köylerinde, ayrıca Culfa ve Ordubadın halıcılıq bölgelerinde üretilir. Nahçıvan'ın halıcılıq bölgelerinde üretilen halılar nahışların içeriğine göre çeşitlidir, hepsi «Nahçıvan» adı altında birleşti. 

Çelebi
İlk kez buhalı Çelebiler köyünde üretildi. «Çelebi» halılarının desenlerinin kompozisiyası ve yapısı bu köyde oluşmuş ve tekmilleşmiş, daha sonraları ise Dağlık Karabağ'da, Aranda, XIX yüzyıldan ise Kazak dairesinin halıcılıq bölgelerinde üretildi.



Okundu: 5755