Ana Sayfa   » BÖLGE ÖZELLIĞİ    » Karabağ kültürü   

Karabağ kültürü

  


 

İki yüz yıldır, Azerbaycan'ın tarihi mekanlarından biri olan Karabağ'ı facialar meydanına çeviren Ermeniler bütün araçları kullanarak zaman zaman tarihimizi sahteleşdirir, uydurma tarih yaratır, Azerileri kendi topraklarından sıkıştırıp çıkarıyorlar. Siyaset adamlarının elinde alete dönüşmüş Ermeni "tarihçileri" Karabağ topraklarının Ermenilere ait olmasını «kanıtlayan olğular" toplar, "yasal belgeler" hazırlıyor, Ermenilerin toprak işğallerine yasal görüntü vermeğe çalışıyorlar. Ermeni ideoloq ve «arkeologları" Karabağ'ın AlbanHıristiyan anıtlarını "Ermeni anıtları" olarak göstermeye çalışıyor, hatta eski kaynaklardan yararlanarak, genel Kür (Kura) ve Aras nehirleri arasındaki toprakların «ezeli Ermeni toprakları" olduğunu kanıtlamak istiyorlar. Oysa, Ermeniler sadece Karabağ'da, hatta Kafkasya'da XIX yüzyıla dek hiçbir zaman kompakt şekilde yerleşik olmamışlardır ve bu maddi kültür de onlara ait olamazdı.
Yukarı Karabağ'ın Hankendi, Ağdere, Hocavend, Şuşa, Düzen Karabağ'ın Berde, Terter, Ağdam, Ağca, Fizuli, Beylegan, ayrıca Laçın ve Kelbecer’de arkeolojik araştırmalar sırasında açığa çıkarılmış maddi kültür örnekleri, Numizmat deliller Karabağ'ın eski maddi kültürünü, etno-kültürel durumunu, nüfusun sosyo-ekonomik düzeyini, ev ortamını, genellikle, Azerbaycan'ın bu bölgesinin ekonomik, sosyal ve kültürel tarihini kapsamlı yansıtıyor.
Arnavutluk'ta V yüzyılın başlangıcında kullanılmış yeni formda ve resmi yazılarda işlenmesi görülen Alban alfabesi icat edilmiştir. Bununla ilgili öğretim okulları kurulmuştur ki, bunun da esas merkezi Karabağ'ın eski şehri Berde idi. Albanya’da erken orta yüzyılda (IV yy'da) Hıristiyanlık dini kabul edildikten sonra Azerbaycan'ın tarihi toprakları olan Karabağ bölgesinde IV-VII yüzyıllar inşaat kültürüne ait Hıristiyan mimarisi tipinde, mimari yapılar-Arnavut Hıristiyan dini anıtları yaratılmıştır. Ağderede Amaras (eski Türk dilinde bu kelime «beyaz hun» demektir), Ağdamda Govurgala (gayri müslim-Alban Hıristiyanlığın ait Kale), Laçin (Ağoğlan), Kelbecerde (Haşaveng (Hotaveng), Çahartağ) Arnavut Hıristiyan mabetleri, ayrıca Hocavend Alban Kilisesi ( Sos köyü), Ağcabedinin Tezekend yaşayış konutları üçnefli bazilikalı bina, Berde kentinde Tespit edilmiş üç buçuk dairesel apsidalı tapınak Azerbaycan'ın Karabağ bölgesinin inşaat mimarlığını, ayrıca tarih ve kültürünü tanıtıyor.

Karabağ bölgesi sadece Azerbaycan'ın diil, ayrıca dünyanın da eski tarihe sahip bir arazisidir. İşte, Karabağ bölgesi kendisinin tarihi, maddi kültür anıtları, zengin edebiyatı, sanatı ve müzik kültürü ile zengindir.
Karabağlıların zengin yaşamındaki en önemli yerlerden birini onun hayat ve yaşayış tarzı, günlük geçim tarzı ile bağlı olan halk sanatları tutuyor. Tabii ki, onların ev özellikleri, estetik zevki, kısacası milli siması, benliği bu sanat türünde kendini özellikle parlak şekilde göstermektedir. Boşuna değil ki, şimdi dünyanın en zengin müzelerinde Karabağ halk sanatının şahsında Azerbaycan halk sanatının birçok güzel örnekleri ile karşılaşmak olur. Londra'nın Victoria ve Albert, Paris'in Louvre, Washington'un Metropolitan, Viyana'nın, Roma'nın, Berlin'in, İstambulun, Tahran'ın, Kahire'nin zengin müze koleksiyonlarına bakarken orada Karabağ ustalarının, ayrıca Tebriz, Nahçıvan, Gence, Kazak, Sinop, İstanbul, Şeki, Şamahı ustalarının becerikli elleriyle yaratılmış sanat örneklerini görmek mümkündür.
Qarabağlıların emeği sayesinde oluşmuştur bölgenin yaşam ve yaşayış tarzı yaygın olarak kullanılan Karabağ el sanatının büyük ve zengin bir tarihi var. Karabağ'dan bulunmuş bulaşık, silah ve süs örnekleri tek bir tarihi olğu olarak değil, hem de onu yaratan sanatçının ustalık yetisinden bilgi veren değerli bir kaynaktır.
Karabağ halk yaratıcılığının tarihi, etnoqrafik ve sanat özellikleri yer giysilerde buluyor. Bu özellik hem belli biçimli giyim ve aksesuarları ve hem de sanat dikme, doku ve tokuculuqda kendini göstermektedir. Arkeolojik kazılar aracılığıyla yüklü miktarda eski maddi kültür örneklerinin tespit edilmesi Karabağ'ın maddi ve manevi kültür tarihini öğrenmeye imkan vermiştir. Karabağ'dan tespit edilen her bir arkeolojik malzeme, dolayısıyla maddi kültür örneği olan irili ufaklı tüm eşyalar - inşaat malzemeleri, ev eşyaları, sofra bulaşıkları, süs eşyaları her biri hem kendisinin üretim açısından, hem de onların üzerindeki çeşitli gliptik, teoreftik fotoğraf , desenlerinyapılması açısından qarabağlıların hayatında kendine yer tutan eski kültürün şemâili, seviyesi, gelişme özelliklerini kendisinde birikdirmekdedir.
Bakırdan, tunçtan, altından yapılmış ev donanımının ve ziynet (süs) eşyalarının üzerine oturur değişik resimler Karabağ'da hâlâ eski zamanlarda tasviri sanatın var olduğunu kanıtlıyor. Çeşitli dönemlerde Azerbaycan'ın Karabağ halçaçılıq okulunda değinilmiş halılar bugüne kadar kendi güzelliği ile insanları adeta hayran bırakıyor.Onların bir çoğu dünyanın ünlü müzelerinde muhafaza olunur.

Tüm bunlar Azerbaycan halkının sanat kültürünün kendine özgü «genofon» unu yaratmış, onun zengin mirasını teşkil etmiştir. Bu miras XIX yüzyılın ortalarından yeni geleneklerle daha dolğunlaşmışdır. İşte bu dönemde, güçlenmekte olan Rusya-Azerbaycan sanatsal ve kültürel ilişkilerinin güçlenmesinin etkisi altında Karabağ sanatında tedricen kalite değişiklikleri yaşandı ve bu da ulusal sanatta yeni realist özelliklerin ortaya çıkması ile sonuçlandı. Kendi zenginliğine göre Karabağ kültürü Azerbaycan kültürünün önemli ve ayrılmaz bir parçası olmuştur ve olacaktır. Bütün bunlar gösteriyor ki, Karabağ kültürü Azerbaycan kültürünün aynasıdır.



Okundu: 6275