Ana Sayfa
» BÖLGE ÖZELLIĞİ
» Karabağ atları
Karabağ atları 
 Azerbaycan’ın Karabağ atları dünyada ender at türüdür. Asya ve Kafkasya’da en eski at cinsi sayılmaktadır. Araştırmacılar Karabağ atlarını Manna, Med, Atropatena ve Kafkas Albaniyasının atlarının soylarından geldiğini sanıyorlar.
Karabağ atlarının omurga yüksekliği 148,5 cm, göğüs büyüklüğü 165,8 cm, tırnaklarının çemberi 18,3 cm’dir. Esasen altın sarısı ve keher renkli atlardır. 1946 senesinden başlayarak, Ağdam atçılık fabrikasında cinsle damızlık çalışmaları yapılmaktadır. Karabağ atları asırlar boyu Roma, Sasani, Arap, Selçuklu, Moğol, İran, vs. atları ile etkileşim sonucunda bazı değişikliğe uğrasa da, kendi tipini koruyabilmiştir. XVIII. – XIX. yüzyıllarda Karabağ atlarının cinsi hayli geliştirilmiştir. Karabağ atları Türkiye, İran, Gürcistan, Kuzey Kafkasya, Rusya, Kazakistan ve ayrıca, Batı Avrupa atçılığına büyük etki yapmıştır. “At hakkında kitap”ta belirtildiği üzere, modern Don atları altın renkli olmaları sebebiyle öncelikle Karabağ atlarına borçlular. Karabağ atları bir takım uluslararası sergi ve müsabakalarda onursal makam kazanmışlar, ödüller ve madalyalar almışlar. Müsabakalara Karabağ atları “Maymun”, “Tokmak”, “Ağalar”, “Bayram”, “Zaman”, “Gözlü”, “Kafkas güzeli” vs. isimlerle katılarak, defalarca iyi dereceler kazanmışlar. Günümüzde “Arap”, “Don”, “Budyonnı” gibi ünlü at cinsleri arasında Karabağ atları da özel bir mevkiye sahiptir. Karabağ atının sıradan yürüyüşü saatte 8 kilometreden fazladır. Karabağ atlarının listelenen tipik özelliklerinden bilhassa aşağıdakiler dikkat çekicidir: • öncelikle dağ kökenli atlara özgü olan vücudunun tüm bölümlerinin hormanik ve yoğun biçimde bağlantılı olması, başın boyuna göre orantılı olmasının yanında ense bölümünün güçlü olması, tırnakların sağlamlığı, belinin düz olması ve eyer yerinin fark edilmesi, boyunun küçük olması, hareketlerinde ağırlık merkezini çevik tutma yeteneğinin olması ve bununla en hızlı koşu sırasında bile aniden gövdenen durumunu değişerek, durma yeteneğine sahip olması; • atın güney kökenli olmasını gösteren özellikler; derinin ince ve kuru, tüylerin zarif ve göz kamaştırıcı parlak renkli, sangvinik-kolerik mizaça (temperamentine) sahip olması, üşütmeye eğlimli olması vs.; • atın safkan olması ve sahibine itaat düzeyinde bağlılığı, bakışlarının anlamlı, davranışında hoşgörü hissinin hissedilmedi vs. Karabağ’ın Han fabrikalarında esasen 3 tipe ait atlar bulunmaktaydı: Maymun, Karnıyırtık ve Eliyetmez. Maymun tipine ait olan atlar uzak yürüyüşlere dayanabilen, sakin temperamentli, yükseklik atlamaya eğlimli atlardır. Karnıyırtık tipine ait olan atlar çok yakışıklı, boynu yüksek olmakla, güç ve dayanırlılığına göre Maymun tipinden geriler. Eliyetməz (Ceylan) tipi ise daha çok kısa mesafelerdeki koşuda diğerlerini geçebilen, yüksek atlama yeteneği olan, ceylanı andıran yakışıklı ve kıvrak vücut yapısına sahipler. Ayrıca, fabrikacılar Tokmak tipine de öncelik tanımışlardı. Bu atlar nispeten iri cüsseli, renleri sarı altınımsı, yeleleri ve ayakları ise koyu kehraba renkli olmuştur. Ermenistan’ın Azerbaycan’ın Karabağ bölgesine saldırısından sonra 1993 yılının ağustos ayında Ağdam at fabrikası saldırganlar tarafından işgal edilmiştir. Ermeni birliklerini, bölgeye girdikleri zaman, öncelikle ilgilendiren mekanlardan biri de işte bu atçılıq fabrikası olmuştur. Fakat Ermeniler bu isteklerine ulaşamadılar, atçılar Karabağ atlarını savaş bölgesinden çıkarmayı başardılar. Savaş bölgesinden çıkarılan Karabağ atları önce bir süre Yevlah ilindeki “Aran” damızlık koyunçuluk çiftçiliğinde yerleştirilmiştir. Fakat buranın doğası Karabağ atları için uygun olmadığından atlar fabrikanın Ağcebedi ilindeki Lenberan kışlağına aktarılmıştır. Geçtiğimiz yıllarda uygunsuz koşullarda kalmaya alışmış olamanın yanısıra cinsinin karakteristik özelliklerini korumuş olan yeni nesil Karabağ atları yetiştirilmiştir. 
|
