Azerbaycan

Hocalı Katliamı XX yüzyılın en dehşetli katliamları olan Hatın, Hiroşima, Nagasaki ve Songmi faciaları ile aynı sırada yeralmaktadır. Yüzyılın sonlarında  meydana çıkan bu faciya sadece Azerbaycan halkına değil, aynı zamanda tüm insanlığa,  beşeriyete karı yönelmiş en ağır cinayetlerden biridir. Dünyada kabul edilmiş uluslararası sözleşmeler, insani kanunlar defalarca Hocalı faciası gibi katliamları tedvir etmiş, kabul edilemez olduğunu belirtmiştir.  

Azerbaycan bir çok uluslararası kuruluşlarda, dünya devletlerinin parlamentolarında Ermenistan Cumhuriyeti`nin Azerbaycan topraklarında yaptıkları askeri cinayete  - Hocalı Katliamı`na gerçek katliam olayı olarak uluslararası siyasal-hukuki değer verilmesi yönünde kararlı adımlar atmıştır. 

BMT-den sonra üyelerinin sayısına göre dünyanın ikinci kurumu olan İslam Konferansı Teşkilatı (Not: 28 haziran 2011 yılında Teşkilata üye olan devletlerin Dışişleri Bakanları Konseyi kararıyla teşkilatın unvanı İslam İşbirliği Teşkilatı`na (İİT) değişmiştir) defalarca Ermenistan`ın Azerbaycan Cumhuriyeti`ne karşı saldırganlığını kınamış ve Dağlık Karabağ sorununda Azerbaycan`ın mevkisi ile müteselsil olduğunu belirtmiştir.

2004 yılında Bakü`de İslam Konferansı Teşkilatı Diyalog ve İşbirliği için Gençler Forumu kurulmuştur. 

Forum 2007 yılı güz döneminde Bakü`de "Gençler medeniyetler ittifakına taraftardır" Teşebbüsü kapsamında tesis edilmiş "Medeniyetler ittifakı " Uluslararası Gençlik Hareketi`ne de müracaat ederek, ona tarafdaşları olan nüfuzlu uluslararası teşkilatlar aracılığıyla Ermenistan`ın hem dinc azerbaycanlıların, hem de kendi vatandaşlarının kanını dökmüş sersem rejiminin fitnekar hareketlerini dünya toplumuna ulaştırmağı önermiştir. Öneride Dağlık Karabağ ihtilafına potansiyel açıdan medeniyetler arası ilişkilerin keskinleşmesine neden olacak bir ihtilaf gibi algılanması görüşleri de vardır. Öneride belirtilmiştir ki, Ermenistan`da iktidara geçmiş S.Sarkisyan`ın bu tür siyaseti dünyanın enerji güvenliği için önemli role sahip Güney Kafkasya bölgesinde istikrarın ciddi şekilde ihlaline neden olmuştur.   

İKT Gençler Forumu Yönetim Kurulu 2008 yılı nisanayında Küveyt`de yapılan 6. toplantısında ise Haydar Aliyev Fonu Rusya Temsilciliyi başkanı Leyla Aliyeva Forum`un medeniyetlerarası ve uygarlıklararası diyalog meseleleri üzere birinci genel koordinasyonu seçildi. Bu, İKT Gençler Forumu`nun Azerbaycan arazilerinin Ermenistan tarafından işgaline daha çok dikkat etmesinde önemli rol oynadı. Tam bunun sonucu adıgeçen yılın  17 mayısında İstanbul`da İKT Gençler Forumu ve İSESKO-nun organisayonu ile yapılan İKT eksperlerinin iki günlük toplantısında Leyla Aliyeva`nın teşebbüsü ile başlanmış "Hocalı`ya adalet – Karabağ`a hürriyet" kampanyası İKT eksperleri tarafından desteklendi ve 26 şubat - Hocalı Katliamı gününün İKT ülkelerinde sosyal felaketler kurbanlarının anısına anma günü gibi kaydedilmesi hakkında karar kabul olundu. Bunun yanısıra, Hocalı katliamının İslam ülkelerinde ders kitaplarına dahil edilmesi ile ilgili önerinin de İKT bakanlar Toplantısı`na sunulması konusunda mutabakata varıldı. 

İKT-nin üyesi olan ülkelerin Dışişleri Bakanları`nın Kampala`da (Uqanda) tamamlanmış konferansında İKT-nin Gençler Forumu`nun medeniyetler ittifakı üzere genel koordinasyonu Leyla Aliyeva`nın "Hocalı`ya adalet – Karabağ`a hürriyet" teşebbüsü onaylandı. Bu hususda İKT Dışişleri Bakanları konferansının 35.toplantısında özel karar kabul olundu. Kararın Dışişleri Bakanları tarafından desteklenmesi dünyanın 57 ülkesinde ilgili kampanyanın gerçekleştirilmesi için siyasal-hükuki bazının oluşturulmasına neden oldu.  

Karara göre, İKT üyesi olan ülkelerde sosyal faciaların kurbanlarının Anma günü tesis edilir. Kararda Hocalı faciasının da dahil olduğu bu listenin onaylanmasının yanısıra, XX yüzyılda müslüman ülkeleri halklarının uğradıkları sosyal felaketler, saldırılar ve etnik temizlemeler hakkında doğru bilginin yayımlanması için kampanyaların yapılması öndörülmüştür. 

İslam Konferansı Teşkilatı`nın (İKT) üye kurumu olan Diyalog ve İşbirliği için İslam Konferansı Gençler Forumu`nun (DİİKGF) medeniyetlerarası diyaloq üzere genel  koordinasyonu Leyla hanım Aliyeva`nın teşebbüsü ile 8 mayıs 2008 yılında ilan olunmuş “Hocalı`ya adalet” Uluslararası bilgi ve tahrik etme kampanyası başlanmıştır. Kampanya çerçivesinde ilk tedbir İstanbul`un “Taksim” metroistayonu sergi salonunda Hocalı ile ilgili çocukların çizdikleri resimlerden ve kampanyaya katılmış yabancı ülke gençlerinin foto resimlerinden oluşan  serginin açılışı olmuştur.

2009 mayısında ise İKT Dışişleri Bakanları Konseyi`nin Demeşg`de yapılan 36. konferansında bakanlar Gençler Forumu hakkında kabul ettikleri son kararda "Hocalı`ya adalet – Karabağ`a hürriyet" kampanyasını tam destekleyerek üye ülkeleri bu kampanyada aktif faaliyete seslemişler. 

2011 yılında ise İslam Konferansı Teşkilatı Parlamentolar İttifakı (İKT Pİ) Leyla hanım Aliyeva`nın teşebbüsü ile gerçekleştirilen "Hocalı`ya adalet" uluslararası kampanyasına destek olarak beyanname kabul edilmiştir. İKT Parlamentolar İttifakı Kurulu`nun Birleşik Arap Emirlikleri`nin (BAE) başkenti Ebu-Dabi`de yapılan 13. toplantısında Kurul`a üye devletlerin kabul ettikleri Ebu-Dabi Beyannamesi`nde Hocalı faciasısı insanlığa karşı yapılmış kyığınsal cinayet gibi tanımağa sesliyorlar. Bu, İKT GF-nin teşebbüsü ile ileri sürülmüş "İKT GF ve İKT Pİ arasında işbiliği hakkında" kararın Kurul tarafından onaylanması sonucu yaranmıştır. Kararın 3.paragrafsında İKT Pİ-ye üye parlamentolar ermeni silahlı kuvvetleri tarafından Azerbaycan Cumhuriyeti Hocalı şehrinde dinc azerbaycanlı ahaliye karşı yapılmış yığınsal katliamı insanlığa karşı cinayet bigi tanıdığı belirtilmiştir. Belgede üye devletler ibraz edilen cinayete milli düzeyde gereken değerin verilmesine davet ediyorlar. 

Karada teşkilata üye parlamentolara direk davet vardır ve bu, kendiliyinde, facianın milli düzeyde hukuki ve siyasal tanınması aşamasını açır. 

30 ocak 2012 yılında İslam İşbirliği Teşkilatı`na üye devletlerin Parlamento İttifakı`nın (İİT Pİ) Endonezya`nın Palembang şehrinde yapılan 7.toplantısında “Azerbaycan Cumhuriyetine karşı Ermenistan Cumhuriyeti`nin saldırısı” başlıklı geleneksel olarak Kabul edilen karara İKGF-nin teşebbüsü ile özel bir paragraf eklenmiştir. Hocalı faciasına vakfedilen paragrafda belirtilmiş ki, Konferans üye-ülkelerin parlamentolarını 2012 yılından itibaren (facianın 20. yıldönümü) 26 şubat 1992 yılında Ermenistan silahlı kuvvetleri tarafından dinc azerbaycanlı ahaliye karşı yapılan ve katliam özelliği taşıyan yığınsal katliamı ilgili şekilde tanımağa davet edir ve Hocalı Katliamı`nı yapanlardan hesap sormayı talep ediyor.