Ana Sayfa   » GÜZEL SANAT    » Karabağ`ın güzel sanatı hakkında   

Karabağ`ın güzel sanatı hakkında

  


 

Azerbaycan'ın eski diyarı olan Karabağ bölgesinde en eski maddi kültür örnekleri MÖ VIII binyıla dayanmaktadır.Eski meqalitik anıtlar, mağaralar, savunma yapıları, kurqanlar, metal aletler, seramik, kuyumculuk sanatı Azerbaycan yerleşim yeri için geçerli olmuştur. Anıtsal kaya resmlerinde halkın kültürü ve estetik tasavvurları kendi ifadesini bulmuştur. Fuzuli kentinin yakınlarındakı Azıh mağarası Azerbaycan'ın dünyada en eski insan yaşayış yerlerinden biri olduğunu kanıtlıyor. Tasviri sanatın en eski örnekleri arasında Kelbecer ilçesi Zalxa gölü çevresinde Ayıçınqıl ve Periçınqıl dağlarındaki Tunç döneminin başlangıcına (MÖ 3. bin yıllık) ait resimler içerir.Ortaçağ'da Karabağ açıklaması sanatı dekoratif uygulaması sanatla vahdet teşkil etmiştir. Tasviri sanatın eski örnekleri arasında seramik, taş ve metal ürünlerini süsleyen dekoratif desenler, çizimler, kabartmalar (rölyef resimler), heykeller önemli yer tutmaktadır. Bunlardan küre ikibaşlı geyik figürü (Hocavend rayonunun Dolanlar köyü) kendi zarafeti, sanat olqunluğu ile ayrılır (MÖ VIII-VII yüzyıllar). Bu dönemde Karabağ'da çeşitli tipi ve biçimli sanatsal cam mamülü örnekleri - dekoratif tabaklar, piyaleler, kadın süsleri mevcut olmuştur. Dövmeçilik ve heykeltraşlık örnekleri Alban (Kafkas) dönemi sanatında yayqındır. Bedii metal ürünlerinin (torevtika) tedvininde de plastik formlara sıkça tesadüf olunur. Bu dönemin dairesel ve kabartma heykelçilik örneklerinden (tunçtan ve taştan) insan ve hayvan tasvirleri, ev, av ve dini ayinlərlə bağlı sahneler üstün bir yer tutmaktadır.

VII yüzyıldan başlayarak İslam dininin yayılması ile ilgili Karabağ'da mimarlık kompleksleri, saray, köşk, cami ve türbeler inşa ediliyordu. Bu binaların dekoratif düzenlemesine kalliqrafiya - kitabe, ornament, kaşı ve kabartma öğelerinden geniş kullanılmıştır. Kendi köklerilə ta eski dönemlere uzanan Karabağ açıklaması sanat gelenekleri özünde nice nesillerin sanat birikimini bulundurmuştur. Buraya Kelbecer, Ağdam, Laçın rayonlarındakı kayaüstü resimler, zengin süse sahip emek aletleri ve ev eşyaları, kendi güzelliği ve deseniyle nadir bulunan halıcılıq sanatı, kuyumculuk eşyaları vb içerir. Ayrıca kendi nefisliyi ve zarafeti ile seçilen mimari anıtlarını - camileri, mabed, sarayları ve kaşı desenlerini da hatırlamamak mümkün değildir. Tüm bunlar Azerbaycan halkının sanat kültürünün kendine özgü «genofond» unu yaratmış, onun zengin mirasını teşkil etmiştir. Bu miras XIX yüzyılın ortalarından yeni tendensiyalarla daha dolğunlaşmışdır. İşte bu dönemde, güçlenmekte olan Rusya-Azerbaycan sanatsal ve kültürel ilişkilerinin güçlenmesinin etkisi altında Karabağ kültüründe zamanla kalite değişiklikleri yaşandı ve bu da ulusal sanatta yeni realist özelliklerin ortaya çıkması ile sonuçlandı. Bu dönemin temel temsilcileri gibi Mevsim Nevvab, şair ve ressam Natavan ve birçok diğerleri çıkış yapıyordu. Sanatsal yaratıcılık prossesi tarihinde Karabağ ressamları Mir Muhsin Nevvab ve Xurşudbanu Natavanın yaratıcılığı benzersiz bir tarihi olaydır. Ortaçağ'da Karabağ açıklaması sanatı dekoratif uyğulaması sanatla birlikte, mimarlıkla da organik ilişkide olmuştur. Şuşa şehrinde bu zamana kadar ulaşmış anıtsal duvar resimleri halk yaratıcılığı gelenekleri sıkı bağlıdır. XIX yüzyılda Azerbaycan'da olmuş Rus ressamlarından Q.Qaqarin ve V.Vereşşaginin eserlerinde Şuşa şehrinin mimari yapıların tasvirini görmek mümkündür.
 Karabağ açıklaması sanatında sonraki kalite değişiklikleri XX yüzyılda (özellikle yüzyılın başlarında) oldu: o dönemde bu sanatın gelişiminde yeni tür, janr ve formların, başlıcası ise demokratik satirik grafik ve tezgah rəngkarlığının oluşması prossesini gözlemlemek olur.



Okundu: 8955