Ana Sayfa   » COĞRAFYA    » Nehirler   

Nehirler

  



Azerbaycan’ın Karabağ topraklarından başlayan nehirlere, Kür ve Aras nehirlerine veya onların havzasına ait olan nehirler dökülmektedir. Burada bulunan dağların yüksek zirveleri Kür ve Aras nehir havzaları arasında suayrıcı oluşturmaktadır. Burada bulunan çaylar yağmur ve kar suları ile beslenmekte ve onun suyundan çiftliklerin sulamasında kullanılmaktadır. Terter ve Hekeri çayları volkanik yaylalardan başlamaktadır. Arpaçay (128 km.) ve Bazarçay’ın (178km.) kaynakları yaylanın kuzeybatı kısmında bulunmaktadır. Bu nehirler genellikle yağmur ve yeraltı sularla beslenmektedir. Bu nedenle yılın sıcak yarısında taşıyorlar. Küçük Kafkasya’nın güneydoğu yamaçlarında akan Terterçay, Haçınçay, Gargarçay, Hekeriçay, Okçuçay Mil ve Karabağ ovalarının sulanmasında büyük önem arz ediyorlar.

Terter nehri - kaynağını Kelbecer ilinden alıyor, Ağdere, Terter ve Berde illeri üzerinden akarak, Kür nehrine dökülüyor. Terter nehrinin kolları Tutku, Lev ve Ayrım çaylarıdır. Kaynağı ile son nokta arasındaki yükseklik farkı 3117 metredir. Çayın üzerinde Serseng su deposu yapılmıştır.
Xaçınçay - kaynağını Kelbecer ilçesinden alıyor. Ağdam, Ter-ter ve Berde illerinden geçerek, Kür nehrine dökülüyor. Uzunluğu 119 km, kaynağı ile son nokta arasındaki yükseklik farkı 2090 metredir.

Köndələnçay - kaynağını Şuşa ilinden alıyor. Hocavend ve Fizuli illerinden geçerek, Araz çayına dökülüyor. Aras nehrinin sol koludur ve uzunluğu 102 km’dir. Kaynağı ile son nokta arasındaki yükseklik farkı 1780 m’dir.

Bergüşad çayı (Bazarçay) - kaynağını Ermenistan Cumhuriyeti’nden alıyor. Kelbecer, Kubatlı ve Zengilan illerinden geçerek, Araz çayına dökülüyor. Aras nehrinin sol koludur ve uzunluğu 164 km’dir. Ona Kubadlı üzerinden Ağa, Bahtiyarlı ve Davudlu küçük nehir kolları akmaktadır.
Çay, çevresindeki bölgelerde bulunan büyük yerleşim alanlarında bulunan (Ermenistan topraklarında) sanayi ve ev-kanalizasyon suları sayesinde kirlenmektedir.
Çayın zengin balık çeşitleri Ermeni işgalcileri tarafından yağmalanmaktadır. Çoğu zaman balıkların toplu halde kimyasal maddelerle mahvedilir.

Hekeri çayı - kaynağını Laçin ilinin 3080 m yüksekliğinden alarak, Kubadlı ve Zengilan illerinden geçmektedir. Aras nehrinin sol koludur ve uzunluğu 128 km’dir. Kaynağı ile son nokta arasındaki yükseklik farkı 2812 m’dir.
Çayın suyundan içme ve sulama amacıyla faydalanılmaktadır. Değerli farel, kütüm vs. balıklar bu ırmakta kürülerini döküyorlar.

Okçuçay - kaynağını Zengezur dağlarından (Kapıcık dağı) almaktadır ve Zengilan ilinden geçmektedir. Aras nehrinin sol koludur ve uzunluğu 85 km’dir. Ermenistan Cumhuriyeti topraklarında bulunan Kaçaran bakır-molibden, Kafan bakır filizsaflaşdırma fabrikasının kimyasal kirli suları ve Kafan-Kaçaran kentlerinin (köylerin, hastanelerin, tarım tesislerinin) biyolojik kirli suları temizlenmeden direkt Azerbaycan topraklarında bulunan Şerikan köyünün karşısındaki Okçuça’ya akıtılmaktadır. Bu ise çay havzasını “Ölü Alana” dönüştürmüştür.

Basitçay - Aras nehrinin sol koludur ve kaynağını Ermenistan Cumhuriyeti’nden alıyor. Çayın uzunluğu 44 km’dir (17 km’i Azerbaycan topraklarına bulunmakta). Çay Ermenistan’ın dağ köylerinin domuz çiftliklerinin atıkları ile çirklendirilmekdedir.

Gargar çayı - kaynağını Şuşa ilinden 2080 m irtifadan alıyor ve Hankendi, Hocalı, Kelbecer ve Ağcabedi illerinden geçiyor. Gargar çayı Zarıslı ve Halfeli nehirlerinin birleşmesinden oluşuyor. Kaynağı ile son nokta arasında yükseklik farkı 2080 m’dir. Ana kolları; Ballıca, Bedere, Dağdağan vs.dir.

Çaylakçay - Aras nehrinin sol koludur. Cebrail bölgesi üzerinden akmaktadır. Uzunluğu 32 m’dir. Başlangıcını Küçük Kafkasya’nın güney eteklerinden (1750 m) alıyor. Akımı yağmur sularından oluşur. Çaylakçay’dan sulama çalışmalarında geniş kullanılması sebebiyle suyu son noktaya ulaşamıyor.



Okundu: 8922