Ana Sayfa   » KARABAĞ İHTİLAFI    » Görüşmeler süreci    » 1997. yılındaki görüşmeler   

1997. yılındaki görüşmeler

  


Ocak  1997 yılında Minsk Grubu'nda üçlü eşbaşkanlık (Rusya, ABD, Fransa) Enstitüsü kuruldu. AGİT anlaşmazlığa dair en ciddi kararı ise 1996 Aralık'ın 2-3-de Lizbon'da yapılan zirve sırasında kabul edildi. Bu zirve kapsamında Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in başkanlığındaki Azerbaycan heyeti oldukça sıkı görüşmeler yaptı, örgüte üye ülkeleri sorunun Azerbaycan'ın toprak bütünlüğü çerçevesinde çözülmesi gerektiğini inandırabilmiştir. Haydar Aliyev'in sıkı çabaları sonucunda zirvenin kapanış beyannamesinde Dağlık Karabağ sorununun düzenlenmesinin üç prensibini yansıtan fıkra yer almıştı:

1) Azerbaycan'ın toprak bütünlüğü düzenlenir;
2) Dağlık Karabağ'a Azerbaycan'ın sınırları içinde yüksek özerklik statüsü veriliyor;
3) Dağlık Karabağ'ın her iki toplumunun güvenliği sağlanır.
Fakat Ermenistan uzlaşma prensibini suistimal ederek bu maddeye onay vermemiştir. Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ise cevap adımı gibi genel zirvenin kapanış belgesine veto koyacağını bildirdi. Sonuçta kritik durumdan çıkış yolu olarak ABD, Rusya, Fransa ve diğer ülkelerin çabası ile bu hükümler AGİT Başkanı, İsviçre Dışişleri Bakanı Flavio Kottinin özel açıklaması şeklinde kabul edildi. AGİT ‘in 53 ülkesi belgeyi kabul etse de, Ermenistan onun aleyhine oy verdi. Lizbon ilkeleri şimdiye kadar Karabağ düzenlenmesinin başlıca ilkeleri olarak kalmaktadır. Sonradan Ermenistan diplomasisine rehberlik eden Vardan Oskanyan itiraf etmişti ki, Lizbon prensipleri onların büyük diplomatik yenilgisi idi. Çünkü uluslararası birlik Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünü desteklemişti.
Ocak 1997 yılında Dağlık Karabağ sorununun ayarlanması üzere AGİT Minsk Grubu'nda eşbaşkan ülke olan Finlandiya'yı Fransa(ikinci eşbaşkan ülke Rusya idi) bedel etti. Değişiklik Azerbaycan ile razılaştırılmamıştı. Resmi Bakü buna itiraz etmiş ve alternatif olarak ABD'nin eşbaşkanliğini ileri sürmüştür. 15 Şubat 1997 - yılında ABD AGİT Minsk grubuna üçüncü (Rusya ve Fransa'dan sonra) eşbaşkan olarak kabul edilmiştir. Böylece uzlaşma seçenek gibi üçlü eşbaşkanlık formatı kaydedildi. (Bu süre Karabağ sorununun ayarlanması üzere uluslararası arabuluculuk bu formatta faaliyet gösteriyor).

1997 Haziran 1'de AGİT Minsk Grubu'nun eşbaşkanları (Rusya, ABD, Fransa) bölgeye yolculuğun sırasında Karabağ sorununun çözümü ile ilgili Azerbaycan ve Ermenistan'a karmaşık plan teklif etmişlerdir.
Bu, uluslararası aracıların Karabağ düzenlenmesine dair taraflara resmen sundukları ilk plan idi.
Bu projeye göre, silahlı çatışma durdurulmalı ve Dağlık Karabağ'ın statüsüne ilişkin anlaşma elde edilmeliydi. Azerbaycan'ın söz konusu belgelerin ("Paket çözüm" seçeneği) mahiyeti ile ilgili yapıcı istişarelere başlamaya hazır olmasına rağmen, Ermenistan tarafı önerilen yaklaşımı kesin olarak reddetti. Böylece, Minsk Grubu eşbaşkanları anlaşmazlığın çözümüne dair ilk ciddi girişimi Ermenistan tarafından başarısızlığa uğradı.
Bundan sonra da eşbaşkanlar ise yeni çözüm seçenekleri üzerinde çalışmayı sürdürmüşlerdir. 19-23 Eylül 1997 tarihlerinde eşbaşkanlar bölgeye seferleri sırasında sorunun "aşamalı çözüm" ne dayanan yeni teklif sunmuşlardır. Bu teklifler ilk aşamada 6 bölgenin işgalden azad olunmasını, AGİT barış operasyonlarının başlamasını, göçmenlerin özgür edilmiş bölgelere dönmesini ve çatışma bölgesinde temel iletişim araçlarının onarımını öngörüyordu. İkinci aşamada Laçin ve Şuşa meseleleri hal olunmalı, Dağlık Karabağ'ın statüsünün temel ilkeleri belirlenmelidir ve sonuçta AGİT Minsk Konferansı çağırılmalı idi.
10 Ekim 1997 tarihinde Strasbourg'da Azerbaycan ve Ermenistan cumhurbaşkanları ortak açıklama konuşma yaparak, "Eşbaşkanların son tekliflerinin Minsk Grubu çerçevesinde görüşmelerin yeniden kavuşturulması amacıyla ümit verici baz" olduğunu bildirdiler. Daha sonra Ermenistan Cumhurbaşkanı Levon Ter-Petrosyan "aşamalı çözüm" planının Karabağ sorununun çözümünün tek mümkün seçeneği olduğunu gösteren makale ile çıkış yaptı. Ancak Azerbaycan topraklarının işgaline doğrudan başkanlık eden eski sahra komutanları Robert Koçaryan, Serj Sarkisyan, Vazgen Sarkisyan ve diğerleri bu plana karşı çıktılar. 1998 yılının şubat ayında Levon Ter-Petrosyan Karabağ’dan olan R.Köçeryan ve diğerleri tarafından istifaya zorlandı.



Okundu: 1393